Jeanne Heessels: ‘Er zit heel veel kennis en tijd bij ouderen’

“Actieve burgers die het ondanks alle verschillen samen willen bolwerken. Dat is de rode draad die door onze geschiedenis loopt, tot op de dag van vandaag. Dat is wat ons sterk maakt.’’ Deze quote uit de kersttoespraak van Koning Willem Alexander is één op één van toepassing op de Vughtse organisatie ‘Ouderen Samen’. In 2007 namen Vughtse ouderen zelf het heft in handen om tot gestructureerd ouderenbeleid in Vught te komen. Oud-raadslid en voormalig wethouder Jeanne Heessels was een van vrijwilligers die vanaf het begin bij de activiteiten betrokken was. Ze werd de eerste voorzitter van de stichting Ouderen Samen, die in 2009 werd opgericht; enkele weken geleden nam zij afscheid als voorzitter.

Jeanne Heessels: “Pierre Kuppens en Jan Verbeek hebben de aanzet gegeven tot Ouderen Samen. Zij misten een samenhangend ouderenbeleid in Vught. Op hun verzoek organiseerde het platform Minima, Ouderen en Gehandicapten (MOG) begin 2007 vier bijeenkomsten waarin Vughtse 55-plussers konden aangeven wat ze belangrijk vonden voor hun leefomgeving en -omstandigheden in de toekomst. Ruim 300 ouderen lieten hun stem horen en er melden zich 45 senioren die bereid waren om mee te werken. Daar behoorde ik ook bij. Samen hebben we de wensen geïnventariseerd en dat resulteerde in het rapport ‘Vughtse ouderen aan het woord’ met 22 aanbevelingen en 6 projectvoorstellen. Daarmee werd het signaal afgegeven dat de Vughtse ouderen niet wilden afwachten, maar bereid waren om zelf de mouwen op te stropen. Het rapport werd aangeboden aan de gemeenteraad en we kregen applaus. De raad gaf het college de opdracht om het ouderenbeleid op te pakken en zo kwam het ‘Zilveren Krachtbeleid’ in 2009 tot stand.”

In 2009 is ook de stichting ‘Ouderen Samen’ officieel opgericht. Jeanne Heessels werd de eerste voorzitter. Wie het archief van Het Klaverblad vanaf 2007 doorspit, kan zien dat Ouderen Samen de zaken meteen voortvarend aanpakte. Heessels: “Uit de wensen van de ouderen bleek vanaf het begin dat er drie belangrijke zaken waren waarop we ons moesten richten: bestrijding van eenzaamheid, het geven van informatie en advies op maat aan huis en hoe kunnen ouderen zo lang mogelijk veilig thuis blijven wonen. Immers, ouderen willen zelf zolang mogelijk zelfstandig blijven wonen, maar het is ook niet meer vanzelfsprekend dat ze in een zorginstelling terecht kunnen, al zouden ze dat willen. Bij de eerste gesprekken was meteen opgevallen dat ouderen vroegen om voorzieningen die er al waren in Vught, maar die ze niet kenden. Daarom zijn wij al snel begonnen met een inventarisatie van alle voorzieningen waarvan ouderen in Vught gebruik kunnen maken. Die zijn gebundeld in de Seniorenwijzer. In 2009 zijn ruim 5000 groene boekjes in Vught verspreid. Ook zijn er ouderenadviseurs opgeleid die 75-plussers, als ze daar prijs op stellen, aan huis bezoeken. Vught telt bijna 2500 75-plussers. Dat is ongeveer 10% van de bevolking en over enige jaren is 25% van de bevolking ouder dan 65.”

Veel medewerking
Ouderen Samen is van begin af aan serieus genomen door de gemeente. In samenwerking met andere organisaties zoals Welzijn Vught, ABZ en Woonwijze worden activiteiten opgezet of gestimuleerd die belangrijk zijn voor Vughtse senioren. Jeanne Heessels: “We werken projectmatig. We stellen eerst vast wat het doel is dat we willen halen en hoe we dat kunnen bereiken, ook qua geld en vrijwilligers. We zijn resultaatgericht en er zit heel veel kennis en tijd bij ouderen. Daardoor hebben we in de loop der jaren veel zaken op touw kunnen zetten.”

Hoewel Ouderen Samen oorspronkelijk toch vooral is opgezet om invloed uit te oefenen op het opzetten van een degelijk ouderenbeleid in Vught, richt de stichting zich ook op het daadwerkelijk organiseren van activiteiten, vaak in samenwerking met andere organisaties. Heessels: “Bij de bijeenkomsten die er in 2007 gehouden werden, kwam al meteen naar voren dat eenzaamheid een moeilijk punt is voor ouderen, zeker als de partner wegvalt. Daarom organiseert onze activiteitencommissie allerlei bijeenkomsten waar ouderen elkaar kunnen ontmoeten. Meestal in de Rode Rik of Molenhoek en steeds meer ook met ABZ, Woonwijze of Vughterstede. Bij al deze initiatieven snijdt het mes vaak aan twee kanten. Kwetsbare ouderen profiteren ervan en beleven er veel gezellige uurtjes en de vrijwilligers hebben er een zinvolle vrijetijdsbesteding aan, die veel voldoening geeft. Als mensen stoppen met werken, missen ze vaak de contacten met collega’s. Bij vrijwilligerswerk ontmoet je weer nieuwe ‘collega’s’. Omdat in de vakantietijd veel activiteiten stilliggen en dan veel mensen op vakantie zijn, vonden veel ouderen het wel heel ‘stil’ in Vught. Dat was de aanleiding om in 2010 de zomerschool op te zetten. Dit initiatief is gigantisch goed aangeslagen. Afgelopen zomer werden er door 15 vrijwilligers 30 verschillende activiteiten georganiseerd en nu gaat in januari ook de winterschool van start. Samen met ABZ, Welzijn Vught en de GGD organiseren we twee keer per jaar de Fittestdag. De laatste keer deden er 90 ouderen aan mee. Daarvan bleken er 22 meer of minder ondervoed te zijn. Ouderen die alleen zijn, koken vaak niet meer voor zichzelf en dat is dan nogal eens het begin van het einde. Daarom proberen wij o.a. in de Rode Rik mogelijkheden te creëren waar ouderen samen voordelig kunnen lunchen of dineren. Dat is een stuk gezelliger. De hoop is dat de bezoekers daar contacten leggen om, ook buiten deze gelegenheden om, samen te gaan eten. Zo groeit de sociale cohesie.”

De tabletcursussen die samen met Vughterstede worden georganiseerd zijn er ook op gericht om te zorgen dat ouderen goed contact kunnen houden met kinderen of andere familieleden die verder weg wonen. Er zijn woonadviseurs opgeleid die ouderen kunnen adviseren hoe ze hun eigen woning zo eenvoudig mogelijk levensloopbestendig en veilig kunnen maken zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Er zijn cliëntenondersteuners opgeleid die ouderen kunnen helpen met de Wmo-aanvraag. Verder kunnen senioren hulp krijgen bij rouwverwerking, daarvoor is een bezoekdienst weduwen en weduwnaars opgezet. Ruim 80 senioren zetten zich actief in voor leeftijdsgenoten. Daarnaast houdt Ouderen Samen een website en een nieuwsbrief in de lucht met veel relevante informatie voor ouderen.

Wonen
Binnen Ouderen Samen is ook een werkgroep ‘wonen’ actief. Die probeert de gemeente Vught ervan te overtuigen dat er in de nabije omgeving van voorzieningen en winkels meer betaalbare levensloopbestendige woningen gerealiseerd moeten worden. In de Vondelstraat is in CPO-vorm een klein project Sir 55 woningen gerealiseerd en aan de Postweg en bij Huize Theresia worden binnenkort ook seniorenwoningen opgeleverd. Maar Heessels denkt dat er in Vught nog wel een tandje bijgezet kan worden als het gaat om de bouw van betaalbare levensloopbestendige koop- en huurwoningen. “Ik hoop dat er op de plek van de voormalige basisschool de Wieken seniorenwoningen gebouwd worden en daarnaast zou er een proactief beleid voor CPO-initiatieven in Vught moeten komen. Je ziet dat er bij mensen van rond de 60 steeds meer belangstelling bestaat om gezamenlijk een woongemeenschap op te zetten waarbij het de bedoeling is dat de bewoners, als dat nodig is, elkaar helpen of gezamenlijk zorg inhuren. Er is landelijk bijvoorbeeld veel belangstelling voor een initiatief als ‘Knarrenhof’, maar in Tilburg heb je ook een groep kunstenaars die samen een oud gebouw hebben opgeknapt om daar te kunnen gaan wonen en werken. Om zoiets hier in Vught te kunnen realiseren, zal het grondbeleid van de gemeente wel moeten veranderen. Ik denk dat ‘cohousing’ interessante mogelijkheden biedt nu ouderen nog alleen voor de zwaarste zorg in zorgcentra terecht kunnen.

Minder praten, meer doen
Jeanne Heessels (67) vertelt met zoveel bezieling en drive over de activiteiten die Ouderen Samen onderneemt, dat de vraag zich opdringt: waarom ga je stoppen? Heessels: ”In de statuten staat dat de voorzitter 2 termijnen van 4 jaar mag aanblijven. De statuten zijn daarna gewijzigd zodat ik nog wat langer kon aanblijven, maar na 10 jaar was het tijd om te stoppen. Ik blijf wel actief bij de activiteiten van Ouderen Samen en ik heb nog meer bestuursfuncties. Daarnaast wil ik meer tijd kunnen besteden aan de kleinkinderen en aan wandelen. Daarnaast zie ik nog wel een paar uitdagingen. Als wethouder van sociale zaken heb ik destijds kunnen meewerken aan het behoud van de Blizo in Vught. Daar zou ik misschien wel een boek over willen schrijven. Ik heb vroeger HBS B gedaan en in de accountancy gewerkt, maar door het wethouderschap ben ik er achter gekomen dat het werken met en voor mensen een stuk boeiender is. Het welzijnswerk raakt en boeit me, al denk ik weleens dat het een stuk efficiënter zou kunnen. Minder praten méér doen.”