’Speld van Verdienste’ voor Martin van Esch bij afscheid

Zondag 27 mei nam de Vughtse harmonie Kunst en Vriendschap in Theater de Speeldoos officieel afscheid van haar voorzitter Martin van Esch. In de ledenvergadering van 18 april had Van Esch, na 18 jaar, de voorzittershamer al overgedragen aan zijn tijdelijke opvolger Ron Beks. Dat was drie jaar later dan eigenlijk de bedoeling was. Martin van Esch (75): “Ik wilde pas stoppen als alles rond de verhuizing van ons repetitielokaal uit Rozenoord goed geregeld was. Eerst hebben we meegepraat over de renovatie van Rozenoord en toen later werd besloten om een streep te zetten door deze plannen, volgde een zoektocht langs 16 alternatieve locaties waarna we uiteindelijk toch in de Speeldoos terecht zijn gekomen.”

Kunst en Vriendschap bestaat sinds 1876, ruim 50 jaar ging het gezelschap als fanfare door het leven. Pas na 1926 werd gesproken over de omzetting naar een harmonie. Martin van Esch trad aan als voorzitter in 1999, net nadat de harmonie in 1998 werd gedwongen het repetitielokaal in de zaal van St. Joris op de hoek Taalstraat/Marktveld te verlaten. Deze locatie was 110 jaar het vertrouwde thuishonk van de vereniging geweest. De zoektocht die toen volgde naar een geschikt alternatief had géén positieve invloed op het verenigingsleven binnen de harmonie. Van Esch: “We zijn gaan zwerven. De akoestiek in de zaal van Rozenoord waar we in eerste instantie terechtkwamen was verschrikkelijk. Op een gegeven moment oefende de drumband in Zaal van Berkel aan de Vlasmeersestraat en het opleidingsorkest in Schoonveld aan de Van de Pollstraat. Daarna kwamen we in Vijverhof terecht, maar pas toen in de zaal van Rozenoord een akoestisch plafond werd gelegd, was de definitieve oplossing gevonden.”

Martin van Esch werd direct bij zijn aantreden als voorzitter dus al geconfronteerd met de negatieve gevolgen van het locatieprobleem. Van Esch: “De vereniging stond er niet zo florissant voor. We stonden vlak voor de viering van ons 125-jarig bestaansfeest in 2001, ons ledenbestand was tanende, onze uniformen waren hard aan vervanging toe en we bleken een structureel tekort van zo’n 5000 gulden per jaar op de exploitatie te hebben. Gelukkig hadden we leden die de tekorten konden oplossen, maar dat was natuurlijk geen houdbare situatie.”
Toch werd de viering van het 125-jarig bestaan een groot succes met o.a. een presentatieconcert van de nieuwe kostuums, medio april was er een grootse showavond in Ouwerkerk, in mei ging de jeugd op kamp, in september was er op het terrein van Mariaoord aan de Glorieuxlaan een grote taptoe met het Fanfare Korps Koninklijke Landmacht, de Drumfanfare Exempel, de Jeroen Bosch verkennersband en de Cromvoirtse Fanfare en uiteraard K&V, eind oktober was er een grandioos slagwerkconcert in de Speeldoos en tijdens een kerstconcert in de Petruskerk kreeg de harmonie door burgemeester Jan de Groot de Koninklijke Erepenning van Hare Majesteit Koningin Beatrix uitgereikt.

Veranderingen
Als je Martin van Esch vraagt naar de grootste veranderingen die hij in deze periode van 18 jaar heeft meegemaakt, dan blijkt de ‘uniformenkwestie’ bij de harmonie nogal een ‘hot item’ te zijn. Ten eerste bestaat er over heel het land bij jongeren behoorlijk wat aversie tegen het rondmarcheren in traditionele harmoniekleding. Daarnaast is de aanschaf van geschikte uniformen een grote kostenpost. “De mensen die ons zien lopen staan daar niet bij stil. We hebben in 2000, na overleg met de leden, gekozen voor een eenvoudig multifunctioneel donkerblauw tenue met wat biesjes en emblemen en een camel vest. Maar voor 75 leden kostte dat destijds toch tegen de 60.000 gulden. Ook nu wordt er weer gediscussieerd over de vraag of het niet nog wat meer ‘casual’ kan.”

Een ander heikel punt is de aanschaf van instrumenten. Die waren eigendom van de harmonie, een gewoonte die werd ingegeven door het streven naar een uniforme klankkleur van alle instrumenten. “Tegenwoordig bespelen veel leden een eigen instrument, ze krijgen om de 2 jaar een vergoeding voor het onderhoud. Er bestaat nog steeds de mogelijkheid om op een instrument dat eigendom is van K&V te spelen, maar we gebruiken natuurlijk ook instrumenten die gewoon veel te duur zijn om zelf aan te schaffen zoals pauken, xylofoon, marimba en besbassen. Er is jaarlijks nog steeds veel geld nodig voor onderhoud en aanschaf van instrumenten.” Bij het ‘runnen’ van een harmonie gaat dus meer geld om dan menigeen denkt. Daarom is Van Esch bijzonder blij met het grote succes van de jaarlijkse vrijmarkt op Koningsdag. Het evenement is uitgegroeid tot de grootste publiekstrekker van Vught. “We organiseerden al jaarlijks een rommelmarkt; dankzij een goede commissie is de vrijmarkt gegroeid van 30 naar 250 kramen.”

Hoger niveau
Een andere ontwikkeling van de afgelopen 18 jaren waar Martin van Esch zich over verheugd, is de groei van het ledental en de kwaliteit van de optredens. “We zitten nu rond de 100 leden. Dat is op zich een verdienste, want het is niet zo eenvoudig om jeugd te interesseren om bij de harmonie te spelen. Vroeger kwam de aanwas van de harmonie vaak uit enkele families die al generaties bij K&V waren betrokken. Nu proberen we kinderen van de basisscholen via de naschoolse activiteiten enthousiast te maken voor onze muziekopleiding. We hebben in Alphons van Stenis een uitstekende dirigent en opleider, die de harmonie muzikaal op een hoger niveau heeft gebracht. Dat kan ik niet staven met resultaten op concoursen, want we hebben besloten daaraan niet meer deel te nemen. Dat heeft te maken met de hoge kosten, maar ook met het feit dat het moeilijk is daar resultaten te boeken, doordat je regelmatig te maken krijgt met deelnemers die optreden met 20 gastmuzikanten. Dat is niet motiverend voor onze leden.” Van Esch is tevreden dat de harmonie uiteindelijk in de Speeldoos een nieuw honk krijgt. “We hebben heel fijne gesprekken gehad met de directie van de Speeldoos. Dat heeft erin geresulteerd dat we normaal gesproken op woensdagavond kunnen repeteren op het podium van de Speeldoos. De zaal wordt daarvoor vrijgehouden. De 5 à 6 keer per jaar dat dit niet lukt, kunnen we voor de groepsrepetities uitwijken naar zaal 110. Daarnaast hebben we in de kelder van het theater ruimte voor opslag van materialen en voor onze archieven. Onze leden zijn achteraf toch blij met deze locatie.”

Hoogtepunten
Martin van Esch maakte als voorzitter van K&V naast de viering van het 125-jarig jubileum nog meer hoogtepunten mee. In 2009 werd door de vrienden van de Speeldoos de Vughtse Culturele Prijs aan de harmonie uitgereikt en tijdens het 140-jarig jubileumjaar in 2016 maakte K&V een concertreis naar Oraniënburg om daar op te treden tijdens de viering van het 800-jarig bestaan van de Duitse stad. Van Esch: “Ik denk dat de mars van het station door de hoofdstraat, waar het publiek 15 rijen dik stond, naar het slotpark voor onze muzikanten een onvergetelijke ervaring is geweest. Ook tijdens het concert hebben we daar de harten van de toeschouwers gestolen. Alle 900 stoelen voor het podium waren bezet, maar toen onze fluitiste Morena Brouwers begon te zingen stroomden uit het hele park nog eens duizend bezoekers toe. Een geweldige belevenis!”