Waterstof gaat géén grote rol spelen in de energietransitie

Woensdag 3 mei hield MKB Vught bij Noble Kitchen in Cromvoirt een drukbezochte bijeenkomst waar Pieter Arts een inzichtelijke presentatie hield over de misinformatie en misvattingen rond de transport- en energietransitie. Door de huidige hoge en fluctuerende prijzen van energie is dat een hot item in ondernemersland. Waar kan in de toekomst op ingezet worden met de meeste kans op succes?

Arts is een zelfstandig consultant op het gebied van energiestrategie. Na een aantal jaren bij ABN AMRO en Deutsche Bank, waar hij zich bezighield met wereldwijde financiële markten en macro-economische ontwikkelingen, is hij zich intensief gaan verdiepen in de energie- en transporttransitie. Deze interesse leidde tot onderzoek naar economische potentie en nieuwe businessmodellen. In 2018 maakte Arts de overstap naar de energiebranche en trad toe tot de raad van bestuur van NieuweStroom en easyEnergy. Hij investeerde de afgelopen jaren duizenden uren in het verdiepen van zijn technische, financiële en economische kennis rondom de energiemarkt en de transitie naar een duurzaam energiesysteem. Daarvoor sprak hij met talloze professionals, bestuurders, technici en investeerders over dit onderwerp. Volgens Arts zitten we in een energierevolutie. Die herken je meestal niet direct als die geleidelijk begint en er is vaak veel weerstand; zo is het ook gegaan met de industriële en de digitale revolutie.

Waterstof
Aan het begin van zijn verhaal vroeg Arts zijn gehoor aan te geven wat voor de toekomst als belangrijkste ontwikkeling werd gezien op energiegebied. Daarbij werd waterstof het meest genoemd. In de loop van de avond werd duidelijk dat dit niet zo voor de hand liggend is, zeker niet als vervanging van diesel in de transportsector. Nu wordt vooral grijze waterstof geproduceerd, daarvoor worden fossiele brandstoffen gebruikt. Om ‘groene waterstof’ te maken heb je groene elektriciteit nodig. Het probleem is echter dat minstens 30% van de opgewekte energie verloren gaat als je er waterstof van maakt. Met een elektrische auto gebruik je 73% van de zon- of windstroom. Als je van de opgewekte stroom eerst waterstof maakt, hou je effectief nog maar 22% van de opgewekte energie over. De rest verlies je bij de productie. Dat zorgt er volgens Arts voor dat waterstof als brandstof in de transportsector stervensduur is. Zeker voor een branche waar het voor de winstgevendheid uiteindelijk gaat om de laatste cent. Waterstof kan wel een rol gaan spelen bij de productie van kunstmest en staal. Arts voorspelde dat de prijs voor elektriciteit als brandstof al snel lager zal zijn dan die van diesel.

Batterijen
Dat heeft o.a. te maken met de gerechtvaardigde verwachting dat de ontwikkelingen op het gebied van batterijen op korte termijn in een stroomversnelling zullen raken, waardoor de prijs voor opslagcapaciteit van elektriciteit enorm zal dalen. Er wordt heel veel onderzoek naar gedaan, omdat batterijen een belangrijke rol gaan spelen in de energietransitie. De angst dat we voor de grondstoffen voor batterijen, zoals lithium en nikkel, afhankelijk worden van landen als China vindt Arts niet terecht. “Ook in Europa en Amerika zijn die grondstoffen ruim voldoende aanwezig, maar er is tot nu toe nog weinig naar gezocht. Bovendien zijn ze, in tegenstelling tot gas en olie, recyclebaar.” De optimistische verwachting over de snelle daling van de prijs van batterijen is gebaseerd op het ervaringscijfer dat de prijzen de laatste 10 jaar al enorm zijn gedaald en dat zal versterkt doorgaan als de productie kan worden opgevoerd.

Pieter Arts wees op de enorme potentie van zon en wind in combinatie met batterijen. “De zon produceert de komende paar miljard jaar nog een veelvoud van de energie die we nodig hebben.” Het beeld dat half Nederland vol gelegd moet worden met zonnepanelen om die zonne-energie om te zetten in voldoende elektriciteit is volgens hem totaal verkeerd. Het zou gaan om maximaal 1,5% van de grond. Andere bronnen geven aan dat de daken van woningen, bedrijven, kantoren, boerderijen en de ruimte boven parkeerterreinen bijna voldoende zijn voor opwekking van de elektriciteit die ons land jaarlijks verbruikt. Het grote voordeel van zonnepanelen tegenover b.v. atoomenergie is dat de capaciteit snel kan worden opgeschaald, dat is de afgelopen jaren wel gebleken. Er wordt ook gestudeerd op kernfusie als energiebron. “Maar waarom zou je de zon gaan nabootsen?”

Productiekosten stroom zullen snel dalen
Arts wees erop dat de geschiedenis bewijst dat nieuwe ontwikkelingen die aanvankelijk heel voorzichtig en met veel argwaan werden opgepakt, zich daarna vaak razendsnel ontwikkelden. “Als je aan het eind van de negentiende eeuw aan mensen had gevraagd wat ze nodig hadden voor sneller vervoer was het antwoord waarschijnlijk geweest: snellere paarden.” Pas toen de T Ford in 1908 in massaproductie werd vervaardigd en de prijs in 1924 was gedaald van 850 naar 295 dollar en betaalbaar werd, begon de snelle de opmars van de auto. Arts ziet een soortgelijke ontwikkeling met elektriciteit, de kosten van de productie via zon en wind zal snel dalen, terwijl de kosten van nucleaire energie, gas en kolen in de toekomst hoger zullen worden. Nu draaien de elektriciteitscentrales op gas en steenkool nog op een capaciteit van 85%, maar als dat percentage daalt naar 50 of 40%, dan wordt de stroom die ze leveren veel duurder. Pieter Arts is overtuigd van de enorme potentie van elektriciteit en ziet de opwekking van elektriciteit door wind en vooral zonne-energie steil omhooggaan. Maandag 8 mei meldde de Volkskrant dat, ondanks het feit dat het aantal zonne-uren in april aanzienlijk minder was dan vorig jaar, de stroomprijs dit jaar al 58 uur negatief was, tegenover 85 uur in heel 2022. Dat terwijl de maanden met de meeste zonne-uren nog moeten komen. Dat komt mede doordat het aantal aansluitingen voor zonnepanelen bij particuliere woningen en MKB-bedrijven in 2022 met 25% is gestegen. Arts ziet ook goede mogelijkheden voor plaatselijke energiecoöperaties − volgens de vereniging ‘Eigen Huis’ zijn er al 705 actief in Nederland − en kan ook een gemeentelijk energiebedrijf superlucratief zijn. Door bundeling van krachten kunnen die ervoor zorgen dat de opgewekte zonne-energie niet meer de markt opgaat, maar tegen kostprijs rechtstreeks aan de omgeving wordt geleverd. Ook kunnen ze in de toekomst een rol spelen bij het gezamenlijk aanschaffen van grote batterijen. Dat heeft weer als voordeel dat de landelijke elektriciteitsnetwerken minder zwaar belast worden.

Arts riep de ondernemers op niet te lang te wachten met het inhaken op nieuwe ontwikkelingen. Hij ziet dat ook in de directiekamers van grote bedrijven vaak angst heerst voor het onbekende en ongewone; dat er sprake is van risicomijdend gedrag. Hij vreest daarom dat het met verschillende toptienbedrijven niet goed zal aflopen.