De hamer van Martini (collectie Noordbrabants Museum)

Twee bijzondere dorpen: De hamer die Vught welvaart én overlast bezorgde

Op 13 november van dit jaar verschijnt een omvangrijk en rijk geïllustreerd boek over de geschiedenis van Vught en Cromvoirt. In de komende tijd vertellen auteurs van het boek in deze rubriek een miniverhaal over iets dat zij bij het werken aan dit boek zijn tegengekomen.

Met een zilveren hamer met houten handvat, vervaardigd door de Bossche zilversmid Th. van Berckel, werd de eerste steen gelegd van de steenweg Den Bosch-Best, die het begin zou vormen van een goede verbinding van handelsstad Den Bosch met Luik. Op de bovenzijde van de hamer staat een gegraveerde inscriptie: ‘Op den 26 April 1742 heeft Antoni Martini, zoon van de Heer en Mr Hendrik Bernhard Martini regerend President van ’s Hertogenbosch, met deesen hamer den eersten steen gelegt aan de straatweg van deese stad op Boxtel waar van Aannemer was Abraham zoon van Jan Louis Verster’. De Bosschenaren vonden het blijkbaar niet nodig om op de hamer ook Vught te vermelden. Het dorp was slechts een noodzakelijke passage door het lage achterland van de stad. Diverse Bossche schepenen hadden financieel bijgedragen aan de totstandkoming van de steenweg, President-schepen Hendrik Bernard Martini voor maar liefst 37.100 gulden en schepen Jan Hendrik van Heurn voor 1000 gulden. De steenweg maakte Vught een stuk toegankelijker voor de koetsjes van de Bossche elite. Zowel de Van Heurns als de Martini’s zouden na verloop van tijd een buitenplaats in Vught stichten. Vele Bossche regenten volgden en brachten werk en welvaart in het dorp. Zo kreeg Vught jaren na de aanleg van de steenweg alsnog een cadeautje uit de hoge Bossche hoed.

Met de aanleg in de negentiende eeuw van de steenweg Den Bosch-Tilburg én de realisatie van een spoorwegennet, werd Vught pas een echt knooppunt van wegen. Daar bleek ook overlast aan vast te zitten. Nadat in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw het autogebruik explosief steeg, stond bij de overweg aan de Helvoirtseweg regelmatig een indrukwekkende file doordat de rijkswegen naar Eindhoven en Tilburg nog altijd dwars door de dorpskern liepen. De realisatie van de N65 en A2 gaven het dorpscentrum enige lucht. De Taalstraat organiseerde zelfs een straatfeest. Maar het leidde op termijn ook tot een nog verdere inklemming van het dorp tussen steeds langere en hogere geluidsschermen van spoor en wegen. Vught kreeg zo ongevraagd een tweede cadeau: een kopie van de Bossche vestingwallen.

Ad van den Oord

Twee bijzondere dorpen is een uitgave van de Stichting Erfgoed Vught en Bruna Vught. De prijs bedraagt 39,50 (376 pagina’s!). De intekenprijs is 35 euro.
Intekenen kan via www.erfgoedvught.nl

Kijk ook bij

‘Kampong Lunetten’ een jaar na de première opnieuw in de Speeldoos

Film over het laatste Molukse woonoord van Nederland Op 21 maart 1951 arriveert de boot …