Tentoonstelling over laatste oorlogsmaanden Vught en Cromvoirt geopend

Vrijheid, vreugde en verdriet ”Gezien door de ogen van de mensen van toen”

Tot donderdag 31 oktober houdt het Vughts Museum in DePetrus een tentoonstelling over de laatste maanden van Wereldoorlog II in Vught en Cromvoirt. Ruim aandacht wordt daarin besteed aan de bevrijding, dit jaar 75 jaar geleden. Zondag 1 september werd de tentoonstelling geopend door burgemeester Van de Mortel in aanwezigheid van tientallen geïnteresseerden. Ook was er veel aandacht voor de presentatie van het boek ‘De laatste oorlogsmaanden, Vught, september/oktober 1944’ van Henk Smeets en Wieke Schrover.

Door Ton Wagenaars

“Een verhaal gezien door de ogen van mensen van toen”, zei burgemeester Van de Mortel in zijn openingswoord. Dit werd beaamd door ‘dorpshistoricus’ Henk Smeets, die hierna boek en expositie verder introduceerde. “Het is meer dan een gewone oorlogsgeschiedenis: uitgangspunt is wat Vughtenaren destijds beleefden en hoe ze dat hebben opgeschreven. Wij, een prachtig team met uitzonderlijk gemotiveerde medewerkers, hielden een zoektocht naar de routes die de Schotse bevrijders destijds aflegden om van Sint-Michielsgestel naar Vught te komen.

5,3 kilometer in ruim twee dagen
Een afstand van 5,3 kilometer waarover ruim twee dagen werd gedaan en waarbij zwaar gevochten werd bij Halder, Beukenhorst en op Voorburg. Dit facet van de bevrijding wordt in DePetrus op drie manieren zichtbaar gemaakt: door het boek, door de tentoonstelling, maar ook door een elf minuten durende film waarin de aanvalsroutes te zien zijn en de obstakels die genomen moesten worden. Voor geluid bij de film zijn drie hoofdtelefoons beschikbaar.
Het rijk geïllustreerde en degelijk gekartonneerde boek is gebaseerd op dagboeken van Vughtenaren, aangevuld met informatie uit de ‘Kriegstagebucher’ van het Duitse leger, de corpsgeschiedenissen van Schotse legeronderdelen en verdere literatuur. De dagboeken van de Vughtse populatie laten de angsten en gevaren zien van dat moment. De schrijvers waren zich ervan bewust dat ze unieke gebeurtenissen meemaakten en schreven hun herinneringen op voor hun kinderen. Daarbij kon de geboorte van een kind, onbereikbaarheid van ouders of de redding van een ondergedoken kind een aanleiding zijn.

Geen totaalbeeld
De tentoonstelling geeft geen totaalbeeld van de oorlog, ook niet van de laatste oorlogsmaanden. Het toont wel kenmerkende foto’s en objecten die de angsten en onderdrukking tijdens de bezetting laten zien. Leerzaam en bezienswaardig zijn de opgestelde wandborden met o.a. thema’s als Bevrijders, Bezetting, de strijd in Vught en Beschadigd Vught. Ook zijn er talloze alleszins curieuze en zeldzame folders en boekwerkjes te zien waarin Vught of de directe omgeving centraal staan. Ten slotte is soms de intense vreugde te zien bij de verkregen vrijheid, vaak direct getemperd door het besef van het verlies van levens. Bijzondere objecten toont de expositie ook, zoals een Poolse tank met Vughtse beschildering (vliegende koe), het uniform van de Schotse bevrijder en de nationale feestrok.

Bevrijdingsrok
De feestrok of bevrijdingsrok waarvan er na de bevrijding enkele duizenden zijn vervaardigd, gaat in de komende tijd en zeker tijdens de Vughtse herdenking op 26 oktober een cruciale rol vervullen. De rok, een soort patchwork met talloze lapjes stof, werd na de bevrijding gedragen in optochten. De Vughtse bevrijdingsrok hing eens in het Rijksmuseum bij een tentoonstelling over dit bevrijdingsattribuut. De komende week gaan negenhonderd kinderen van de basisscholen, maar ook bewoners van Huize Elisabeth en Huize Theresia, aan de slag om een nieuwe, grote bevrijdingsrok van lapjes te vervaardigen met als thema ‘vrijheid’. Dit mag op allerlei manieren worden geïnterpreteerd. Uiteindelijk moet dit resulteren in een bijna 5 meter hoge rok die door een kunstenares in elkaar zal worden gezet en in DePetrus zal worden opgehangen.

Van Lanschot Stichting
De gerealiseerde expositie kwam tot stand met behulp van de Van Lanschot Stichting, waarvoor Smeets de stichting hartelijk dankte. Bij zijn dankwoord betrok hij ook de samenwerkingsverbanden die in DePetrus actief zijn. Zo noemde hij de lezingencyclus met ABZ en de Bieb en de cursus Vughtelogie voor nieuwkomers in de gemeente in samenwerking met de Stichting Erfgoed Vught. In het project ‘Vught Viert Vrijheid’ werd samengewerkt met Nationaal Monument Kamp Vught, Stichting Erfgoed Vught, de bibliotheek, Plaza Cultura, Erfgoed Brabant, de Vughtse basisscholen en het Maurick College.

Nadat burgemeester Van de Mortel de officiële opening had verricht, werden de vele medewerkers nog eens naar voren geroepen voor een tuiltje bloemen. Uiteindelijk werd het podium voor de tentoonstellingsruimte bevolkt door bijna twintig medewerkers die door spreker Henk Smeets geroemd werden voor inzet en prestaties met betrekking tot de inhoud van het boek en de opbouw/verzorging en inrichting van de expositie. “Allen hebben een geweldige prestatie geleverd.”

Kilt
Hilariteit tijdens de laatste episode van de samenkomst toen burgemeester Van de Mortel de toehoorders liet delen in zijn angstbeeld dat hij tijdens de festiviteiten mogelijk gekleed moet gaan in een heuse Schotse kilt, die speciaal voor hem zou worden gemaakt. “Ik ken zeker één persoon voor die daar minder enthousiast over is: mijn vrouw.”

Brunawinkels
Het boek ‘De laatste oorlogsmaanden, Vught, september/oktober 1944’ is verkrijgbaar bij de Brunawinkels in Vught. Bruna Vught is tevens de uitgever. Het werk werd vormgegeven door Veronica Denis.