Parels van het Bossche Broek

De prachtige natuur en de rijke geschiedenis van het pal tegen de middeleeuwse stadsmuren gelegen gebied. Daarover gaat het nieuwe boek ‘Parels van het Bossche Broek, Natuur en historie aan de zuidelijke stadsrand van ’s-Hertogenbosch’, van Peter Verhagen. Het eerste exemplaar wordt maandag 4 december in het stadhuis van ’s-Hertogenbosch aangeboden aan wethouder mr. H.C. van OIden. Het boek is vanaf die datum verkrijgbaar in de boekhandel à 24,50 euro.

Het Bossche Broek van nu, tussen Parklaan/Zuidwal, de wijk ’s-Hertogenbosch-Zuid en de A2, is het restant van een nog veel groter gebied. Eeuwenlang overstroomde dit deltagebied van Dommel en Aa bijna elke winter, maar het was tevens strijdtoneel en werd om militaire redenen ook met opzet onder water gezet. Bewoners van stad en ommeland gebruikten de grond voor de productie van voedsel en haalden er brand- en bouwhout vandaan. Het Bossche Broek was vuilstort, zandwinplaats voor ophoging van de stad in de middeleeuwen, bouwlocatie en de lokale adel stichtte er prachtige landgoederen.

Doordat het gebied in stukken is gehakt door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart en de rijksweg A2 en het onder veel protest voor de landbouw werd herkaveld, zijn veel oorspronkelijke natuurwaarden verdwenen. Maar gelukkig bestaat het kleine, uiterst waardevolle gebied Bossche Broek aan de stadsrand nog altijd. Ook het Dooibroek ten zuiden van de A2 bleef een belangrijk natuurgebied, waarvan het oorspronkelijke reliëf lang niet overal door grondwerk is aangetast. Tot de vele parels van het schitterende gebied ten zuiden van ’s-Hertogenbosch moeten daarom ook worden genoemd het landgoed De Pettelaar, Het Meer, het Sterrenbos, Oud Herlaer, Haanwijk, Nieuw Herlaer en de gehuchten Vossenberg, Plein en Ruimel.

Inmiddels fungeren het Bossche Broek en het Dooibroek bijna als stadspark. Velen wandelen, fietsen of hardlopen er, of genieten op een andere manier van de historie en de natuur. Dat dit nog steeds kan, is te danken aan enkelingen. Zo streed Roelof Jan Benthem, werkzaam bij Staatsbosbeheer, al voor de Tweede Wereldoorlog voor het behoud van het in zijn ogen belangrijke natuurgebied en tegen volbouwen van het broek. Dat de vestingmuren van Parklaan, Zuidwal en Spinhuiswal er nog in volle glorie staan en daarmee de abrupte overgang van de middeleeuwse stad naar de natuur accentueren, is te danken aan ir. J.A.H. Perey. Hij was van 1921 tot 1946 directeur van Gemeentewerken in ’s-Hertogenbosch en torpedeerde in 1923 een plan om deze muren te slopen.

Historie
Heel veel natuur is in het Bossche Broek en het Dooibroek overgebleven of door recente ingrepen teruggekeerd, en de rijke geschiedenis van het gebied heeft tal van sporen nagelaten. In ‘Parels van het Bossche Broek, Natuur en historie aan de zuidelijke stadsrand van ’s-Hertogenbosch’ wordt de historie van het gebied voor het eerst op samenhangende wijze beschreven. Met aandacht voor de vele twisten rondom Bossche Broek en Dooibroek, de flora en fauna, waterlopen en wateroverlast, de historie van de donken, de omstreden ruilverkaveling, de eeuwenoude lindebomen pal naast de A2, de Aa en Dommel als levensaders van het gebied, de landgoederen en hun geschiedenis, en ook de toekomst van de vele parels van het gebied.

Het boek
Het boek (184 pagina’s) is geïllustreerd met bijna driehonderd historische afbeeldingen en kaarten, bijzondere foto’s en speciaal voor deze uitgave vervaardigde nieuwe kaarten en luchtfoto’s. Parels van het Bossche Broek, tekst Peter Verhagen, redactie Wim Hagemans, uitgever Boekhandel Adr. Heinen, ISBN: 978-90-77955-33-8.

De volgende bedrijven en instellingen hebben met hun financiële steun de uitgave van dit boek mogelijk gemaakt: Gemeente ’s-Hertogenbosch, Boekhandel Adr. Heinen, Streekfonds Het Groene Woud, Gemeente Vught, De Twee Snoeken, Mr. Paul de Gruyter Stichting, Gemeente Sint-Michielsgestel, Stichting Van der Linden Fonds, Stichting Leye Fonds, Staatsbosbeheer, Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch, Brabants Landschap, Waterschap De Dommel, Jheronimus Bosch Art Center, Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant.