Laatste Broeders van Dongen verlaten Vught

Op 1 september aanstaande verhuizen de broeders Theo Rath en Harrie van Schaik uit Vught naar Eindhoven. Daarmee verlaten de laatste broeders van Dongen, officieel de broeders van Onze Lieve Vrouw van Lourdes, Vught en komt een einde aan een 131 jaar lange relatie tussen Vught en ´de broeders´. Die relatie begon toen in november 1885 broeders als verplegers werden aangetrokken voor de nieuwe psychiatrische inrichting Voorburg.

(Door Henk Smeets)

Voorburg werd gebouwd als onderdeel van de Bossche Godshuizen. In ‘s-Hertogenbosch waren de broeders al sinds 1852 verbonden aan het gesticht Reinier van Arkel. De congregatie kwam oorspronkelijk uit Ronse in België, evenals hun vrouwelijke collega´s, de zusters van Barmhartigheid. Die twee congregaties namen de zorg op zich voor de patiënten van Voorburg. De broeders werden verantwoordelijk voor de mannenafdeling. Broeder Van Schaik die nu afscheid neemt, was dertig jaar lang verpleger op Voorburg. Hij heeft ook zijn sporen verdiend in Spanje, waar hij vanaf 1982 twintig jaar betrokken is geweest bij het opzetten van gezondheidszorg voor geestelijk en lichamelijk gehandicapten.

Onderwijs
De broeders van Dongen hebben ook een belangrijke rol gespeeld in het Vughtse lager onderwijs voor jongens. Dat begon in 1928 in de H. Hartparochie, waar pastoor G.J. van den Hout het werk van de broeders al kende, omdat hij daarvóór rector van Voorburg was geweest. Broeder Fidelis van Hulten werd het eerste hoofd van de Aloysiusschool. Veel Vughtenaren van ‘Over ‘t Spoor’ herinneren zich namen van broeders, zoals Damasus, Leatantius, Eymard en Tertulinus. In 1966 namen de broeders afscheid van de Aloysiusschool.

In 1939 werd in het tegenwoordige Vught-Zuid de Willibrordesschool gebouwd, vooruitlopend op de oprichting van de parochie van Sint-Paulus en Sint-Antonius. Broeder Acharius werd het eerste schoolhoofd. Broeder Theo (Rumoldus) Rath stond het langst aan het roer. Hij werd in 1963 hoofd der school en bleef dat tot 1990. Daarvoor was hij vanaf 1954 als leerkracht met de Willibrordusschool verbonden. Ook buiten de school speelde hij een belangrijke rol in de onderwijsregio: zo was hij betrokken bij de oprichting van de Vughtse Schooladviesdienst.

De broeders ontplooiden ook tal van activiteiten buiten het onderwijs. Zo was broeder Fidelis betrokken bij de toneelvereniging Hooger Streven. Tal van broeders waren leider bij de R.K. Jeugdcentrale. Landelijke bekendheid kreeg broeder Leatantius van Wijk, die met het Jeugdcentralekoor regelmatig optrad voor KRO-radio met het Orkest van Klaas van Beek. Ook in de Paulus- en Antoniusparochie waren de broeders actief in het jeugdwerk, in de JE.E.P. Zo speelde Theo Rath een belangrijke rol bij onder andere tafeltennis, de koren, de instuiven, JJ-Carnaval en de manifestatie RV67. Broeder Fernando was vanaf 1965 leider bij de afdeling voetbal, totdat hij in 1968 de overstap maakte naar Zwaluw VFC, waar hij vanwege zijn verdiensten tot erelid werd uitgeroepen. In de voormalige Petrusparochie werkten geen broeders in het onderwijs. Wel werd door een broederverpleger van Voorburg, broeder Leopold, het Jeugdwerk Rozenoord opgezet. Dat jeugdwerk vertrok twee jaar geleden naar de Elzenburg. Ook de vakantiekampen in Bladel zijn een voortzetting van de Rozenoordactiviteiten.

Mariaoord
De band met de broeders van Dongen werd nog intensiever, toen de congregatie in 1951 het klooster Mariaoord en de daarbij behorende villa Roucouleur kocht van de Urselinnen. Daar werd het juvenaat, de eerste afdeling van de broederopleiding, ondergebracht. Hier konden aspirant-broeders de MULO volgen. In 1969 gingen school en juvenaat dicht bij gebrek aan nieuwe aanmeldingen.

Schaduwzijde
Aan 131 jaar werken in Vught komt nu een einde. Zijn die jaren geheel verlopen zonder schaduwzijden? Helaas niet. Uit het rapport van de Commissie-Deetman blijkt dat ook in Vught seksueel misbruik door enkele broeders heeft plaatsgevonden. Dat is spijtig, en verschrikkelijk voor de slachtoffers.

Balans
Toch blijft overeind staan dat de meeste broeders heel lang veel en goed werk hebben verricht voor de Vughtse jeugd en de Vughtse gemeenschap. Generaties Vughtenaren hebben hun vorming ontvangen van ´de broeders´. Daarvoor mogen de inwoners van Vught hen dankbaar zijn! Theo Rath en Harrie van Schaik danken we voor hun jarenlang inzet! We wensen hen alle goeds, straks in Eindhoven!