Herijking armoede- en schuldenbeleid in Vught

700 Vughtse huishoudens leven in armoede

De gemeente Vught gaat het huidige armoede- en schuldenbeleid herijken. In de commissievergadering van 14 april kregen de commissieleden de gelegenheid om hun mening te geven over de voorgestelde hoofdlijnen waarbij de nadruk komt te liggen op preventie en het bestrijden van armoede en schulden. Daarnaast konden ze het college van B&W nog extra aandachtspunten meegeven. In Vught zijn ongeveer 700 huishoudens (CBS-cijfers 2019) die leven in armoede. Ook leeft 1 op de 14 kinderen in Vught in armoede. En 1 op de 3 huishoudens (cijfers GGD 2020) met een laag inkomen heeft moeite om rond te komen.

In het coalitieakkoord ‘Een nieuwe start’ staat de bestuurlijke ambitie: integrale inzet op gezondheid, preventie, inclusie, vroegtijdige interventie en maatwerk. Deze ambitie komt terug in het nieuwe armoede- en schuldenbeleid voor de komende jaren zodat de gemeente ervoor kan zorgen dat iedereen kan meedoen in de samenleving. Het college wil dat het huidige armoede- en schuldenbeleid wordt herijkt met het idee dat het verbeterd kan worden op integraliteit met preventie, vroegtijdige interventie en gezondheid. Elementen uit het huidige beleid die nog actueel en passend zijn, worden overgenomen. Het nieuwe armoede- en schuldenbeleid van de gemeente voor 2023-2026 verschijnt najaar 2022 en zet in op preventie en armoedebestrijding en verbindt alle relevante beleidsterreinen. Hiermee wil het college individueel armoedeleed bestrijden en de hoge maatschappelijke kosten die gemoeid zijn met de armoedeproblematiek terugdringen. Het Nibud berekende dat één huishouden met ernstige schuldenproblematiek de samenleving zo’n 100.000 euro kost aan afschrijvingen, hulpverlening, verzuim- en ziektekosten, verloren arbeidsuren, uitkeringen en huisuitzettingen. Maar maatschappelijke kosten zijn ook talentverspilling, lagere belastinginkomsten, een grotere zorgvraag en groeiende criminaliteit. Het is bovendien een vicieuze cirkel: armoede leidt tot ongezond gedrag, wat leidt tot een slechtere gezondheid, wat weer leidt tot nog meer armoede en maatschappelijke kosten. Daarom is preventie een logisch speerpunt van het beleid. In de startnotitie die de commissie vorige week besprak, wordt aangegeven hoe het huidige armoede- en schuldenbeleid geoptimaliseerd kan worden en worden de kaders van het nieuwe armoede- en schuldenbeleid uiteengezet.

Woud van regels
Dion Meuwissen (D66) constateerde dat de discussie over het armoedebeleid komt op een moment dat de stijgende inflatie en corona gezorgd hebben voor bestaansonzekerheid. Hij vreest dat de inzet op preventie alléén kansrijk is als het Rijk inzet op verhoging van het minimumloon en het verlagen van belasting op arbeid. Volgens Meuwissen heeft Vught het armoedebeleid goed op orde, maar kan het verbeterd worden door de toegang te verbreden en de regels te vereenvoudigen zodat de mensen niet verstrikt raken in een woud van regels, zeker als ze eens een keer een foutje maken. Ook vroeg hij aandacht voor de bijzondere bijstand, die in de startnotitie niet aan de orde komt, maar waarmee volgens hem veel meer mogelijk is.
Kim Dorna (PvdA-GL) noemde de cijfers over armoede in de startnotitie schokkend. Ze deden haar denken aan die in de startnotitie Gezondheid waarin werd aangegeven dat mensen een lagere sociaaleconomische situatie 5 tot 6 jaar korter leven. Positieve gezondheid zou volgens Dorna daarom ook mooi passen in deze startnotitie over armoede en schuldenbeleid. In de notitie wordt veel aandacht besteed aan het voorkomen van armoede door preventie en vroegtijdige interventie, maar er zijn ook mensen die plotseling in problemen komen door een scheiding, wegvallen van de partner of economisch onzekere tijden. Dorna is benieuwd hoe daarop wordt ingespeeld. Verder hoopt zij dat er in de definitieve visie ruimte is voor maatwerk en persoonlijk contact.

Bijverdiensten bij een uitkering
Janine Wildschut (GB) vertelde dat haar fractie het eens is met de hoofdlijnen van het voorgestelde beleid en onder de indruk is van de wijze waarop het huidige armoede- en schuldenbeleid door inwoners en het veld samen met de gemeente is opgepakt. Ze wees erop dat in het lijstje van regelingen voor de minima het Volwassenen Fonds ontbreekt. Wildschut vindt het verder belangrijk dat werkende financieel minderbedeelden bij het armoedebeleid worden betrokken. “Hoe gaan we hen bereiken?” Gemeentebelangen zou verder graag zien dat er in Vught een pilot wordt uitgewerkt waarbij bijverdiensten zijn toegestaan voor mensen met een uitkering. Die bijverdiensten moeten dan wel gerelateerd zijn aan een inspanning die ten goede komt aan de lokale samenleving en bijdraagt aan het sociale domein.

Armoede is geen schande
Nathalie Pullens (VVD) stelde nadrukkelijk: “Armoede is géén schande. Het overkomt je.” Armoede gaat vaak gepaard met schulden en daarom vindt Pullens een integrale aanpak belangrijk. Ze wees er ook op dat het een wettelijke plicht is van de gemeenten om de regierol te nemen in het voorkomen en aanpakken van schulden, die ontstaan bij ondernemers en natuurlijke personen. “Daarbij mag niemand uitgesloten worden.” De VVD kan er zich prima in vinden dat de nadruk ligt op preventie bij het voorkomen van schulden. “Dat begint al bij het opleiden van jeugd.” Maar ook arbeid is volgens Pullens voor preventie: “Voltaire zei al in 1775, arbeid bevrijdt ons van 3 grote rampen: de verveling, de ondeugd en de armoede.”

Joris Vrensen (PLV) vindt dat de basis van de herijking ligt in toegang tot betaalbare zorg, een betaalbare woning, goed onderwijs en een goed inkomen. Hij waarschuwde fracties die hadden aangedrongen op meer aandacht voor armoede in de onderwijsprogramma’s, ervoor om niet alles over de schutting van de scholen te gooien. Bovendien was er volgens hem al een programma voor. Vrensen vindt dat de gemeente ook een belangrijke bijdrage kan leveren aan het voorkomen van armoede door financieel bij te dragen aan de energietransitie b.v. bij het aanschaffen van zonnepanelen of het isoleren van woningen. Hij ziet ook mogelijkheden in de door GB voorgestelde pilot.

Rijkste land
Dani Smith (SP) vroeg zich af hoe het mogelijk is dat in het rijkste land van West-Europa, in Noord-Brabant wellicht de rijkste provincie van het land, in Vught een van de rijkste gemeenten van de provincie nog 700 gezinnen in slopende armoede moeten leven. “Armoede betekent gewoon tekort aan financiële middelen.” Smith was het er mee eens dat er wordt ingezet op preventie en schuldsanering. “Schulden gaan vele malen over de kop voor mensen naar de schuldhulpverlening gaan.” Het elimineren van armoede is volgens hem niet alleen wenselijk uit humanistisch oogpunt, maar ook goed voor de maatschappij. Smith vroeg ook om een toegankelijk systeem van armoedebestrijding met speciale aandacht voor werkende armen. Ook was hij kritisch op het ontbreken van pilots in de startnotitie en kondigde voor de volgende raadsvergadering een motie aan over ‘kinderkansengelijkheid’.

Ans Beijens (CDA) wees in haar bijdrage aan het debat vooral op de grote ongelijkheid in welvaart tussen Vught-Noord en Vught-Zuid. Zij is enorm geschrokken van de cijfers die daarover door de GGD zijn geproduceerd. Tijdens recent overleg met de GGD kreeg zij te horen dat het wel mogelijk is om die kloof kleiner te maken, maar dan moet daar wel duidelijk voor gekozen worden in het beleid. “Het CDA is bereid die keuze te maken.” Haar fractiegenoot Rutger Jans (CDA) vroeg extra aandacht voor het zo snel mogelijk signaleren van armoedeproblematiek: “Gemiddeld duurt het 3 tot 5 jaar voor iemand met financiële problemen zich meldt bij de schuldsanering; dan zijn de schulden inmiddels groot.”

Wethouder Toine van de Ven erkende dat het Rijksbeleid een grote rol speelt in het voorkomen van armoede, maar dat het lokale beleid de mogelijkheid biedt daar de scherpe kantjes vanaf te halen. Volgens de wethouder hebben we in Vught een ruimhartig armoedebeleid, maar kan het nog beter. Het kernteam ‘bestaanszekerheid’ is al samen met ervaringsdeskundigen aan het kijken wát er beter kan. Het is de bedoeling dat de gemeenteraad eind 2022 de herijking van het armoede- en schuldenbeleid definitief vaststelt.

Regelingen
Wanneer komt u in aanmerking voor regelingen in kader armoedebeleid?

Collectieve Zorgverzekering
Inkomen is lager dan 130% van het wettelijk minimumloon

Meedoen Regeling
Inkomen is minder dan 110% van de voor u geldende bijstandsnorm

Kwijtschelding belastingen
Inkomen is minder of gelijk aan de geldende bijstandsnorm

Collectieve Zorgverzekering
Inkomen is lager dan 130% van het wettelijk minimumloon

Jeugdfonds Sport en Cultuur
Inkomen is maximaal 120% van de geldende bijstandsnorm

Stichting Leergeld (waaronder zwemles)
Inkomen is maximaal 120% van de geldende bijstandsnorm

Kindpakket
Inkomen is minder dan 110% van de voor u geldende bijstandsnorm