Dat DePetrus in Vught veel verrassingen bevat, daar is iedereen het wel over eens. Maar wie in de kerk naar boven kijkt, wordt nog eens extra verrast door de religieuze schilderingen van Charles Joseph Grips. En daar blijkt een bijzonder en uniek verhaal achter te zitten. Het boek maakt deel uit van een speciaal project en een overzichtstentoonstelling ter gelegenheid van Grips’ honderdste sterfdag.
Door Noor Reigersman
Dit bijzondere verhaal is te lezen in een opmerkelijk kunsthistorisch boek over de gehele collectie in DePetrus en is geschreven door de Vughtse kunsthistorica Anita Koolen-Ellis. Zij deed opzienbarende ontdekkingen over het werk van Grips en schreef een prettig leesbaar wetenschappelijk boek met de titel ‘Een Nazarener kunstschat in Vught’. Het project is opgezet door drie partijen: Stichting Behoud Petruskerk Vught, het Vughts Museum en de Stichting C.J. Grips. Stichting Behoud Petruskerk Vught gaf Koolen-Ellis de opdracht om het boek te schrijven.
Detective
“Door archief- en ander bronnenonderzoek én gesprekken met twee gespecialiseerde kunsthistorici, kon ik verrassende conclusies trekken”, vertelt Anita Koolen-Ellis. “Ik voelde me net een detective; langzamerhand vielen alle puzzelstukjes op hun plaats. Zo kwam ik erachter dat de bouwpastoor Lips een cruciale rol speelde in het ontstaan van de schilderingen. De schilderingen zijn dus het resultaat van een samenspel tussen Lips en Grips.” Het gaat om vijftien schilderingen met het thema de Geheimen van de Rozenkrans plus het schilderij van de Heilige Dominicus, die de rozenkrans van Maria ontvangt. Samen vormen ze een in kunsthistorisch opzicht zeer bijzondere cyclus die door de gehele kerk te zien is. Groots én groot.
Opmerkelijk
De eveneens door Grips geschilderde cyclus Kruiswegstaties (kruiswegstaties brengen het lijden en sterven van Christus in beeld) bevindt zich niet meer in de kerk, maar enkele kruiswegstaties zijn wel te zien tijdens de expositie. Zowel de Geheimen van de Rozenkrans als de Kruiswegstaties zijn geïnspireerd op de stijl van de zogenoemde Nazareners. “Dat was een groep schilders uit de Duitse Romantiek, die met weemoed terugkeek naar het verleden, onder andere naar de middeleeuwen”, legt Koolen-Ellis uit. “Ze wilden de emoties weergeven, zodat de gelovigen het lijden van Christus en Maria konden invoelen.” En dan komt het opmerkelijke … “Het unieke van deze collectie is dat er nergens in Nederland een kerk is met zo’n compleet ensemble schilderingen dat door Nazarener kunst is geïnspireerd. En tel daarbij op dat Grips een internationaal bekend kunstschilder was. Hij was bekend tot in Amerika en Canada aan toe. Zijn profaan werk wordt nog steeds verzameld.” Dat het werk in Vught een ingewikkelde klus voor Grips geweest moest zijn, dat erkent Koolen-Ellis meteen. “Met zijn schilderingen moest hij rekening houden met de architectuur van de kerk. Veel schilderingen worden doorkruist door architectonische elementen. Dat vereiste wél wat van hem.” In het boek is elke schildering voorzien van uitleg. Koolen-Ellis: “Dat is belangrijk, want als je de betekenis achter de schilderingen begrijpt, ga je toch heel anders kijken. Ik denk dat de Vughtenaren trots mogen zijn op deze kunstschat.”
Nageslacht
Wim Kievits, secretaris van de Stichting Behoud Petruskerk Vught, is tevreden: “Het belang van de schilderingen als erfgoed voor Vught, maar ook voor de rest van de wereld, is met dit onderzoek aangetoond.” Waarop voorzitter Ad van Poppel eraan toevoegt: “Onder andere met dit boek willen we fondsen werven. Als dat lukt, dan kunnen we deze belangrijke schilderingen laten restaureren om ze voor het nageslacht te behouden.”
Overzichtstentoonstelling
De overzichtstentoonstelling in DePetrus bevat tevens profaan werk van Grips, dat onder meer eigendom is van het Vughts Historisch Museum. Deze gezamenlijke expositie begint op 7 september en duurt tot 8 november. Op maandag t/m vrijdag van 09.00 tot 18.00 uur, zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur en zondag van 12.00 tot 17.00 uur. DePetrus: Heuvel 2, Vught. Het boek is vanaf 7 september voor 19,95 euro te koop in de kerk en bij Bruna.