Column door Maarten Kroese
Het ballet ‘Le Sacre du Printemps’ uit 1913 is gedurfd en indrukwekkend. Door de dynamische en ritmische muziek van Igor Stravinsky met de gedurfde choreografie van de legendarische danser Vaslav Nijinsky, maar vooral door het controversiële thema. Over een heidens ritueel waarin een ‘uitverkoren’ maagd in de Danse Sacrale net zo lang danst tot ze er dood bij neervalt. Dan pas kan de lente beginnen.
Een gruwelijke gedachte voor de 21e-eeuwse mens. Toch zijn er in de loop der tijden best veel mensenoffers gebracht. Bijna altijd met het doel om een god of goden iets af te dwingen. In Tenochtitlan, in het huidige Mexico, offerden de Azteken op wrede wijze een toenemend aantal mensen aan hun goden, opdat deze gunstig gestemd zouden blijven. De Maya’s en de Inca’s brachten zelfs kinderoffers, zoals een recent ontdekt graf in Peru met 140 geofferde kinderen aantoont.
Ook in Noord-Europa was deze cultuur in zwang. Het ‘meisje van Yde’ uit het begin van onze jaartelling werd gevonden met een half kaalgeschoren hoofd en een touw om haar nek. Haar gewelddadige dood kan duiden op een straf, maar waarschijnlijker op een offer. Romeinse geschiedschrijvers melden dat deze offerrituelen ook regelmatig voorkwamen bij de Kelten om de goden vruchtbaarheid voor het land en vee af te smeken. De Vikingen schijnen tot de 11e eeuw mensenoffers, meestal slaven, aan oppergod Odin te hebben gebracht.
De Bijbel verbiedt herhaaldelijk het brengen van kinderoffers. Zo lezen we in Leviticus 21:18: “Ontwijd de naam van je God niet door een van je kinderen aan Moloch te offeren.” Overtreders van dit verbod moesten zelf worden gedood. Moloch was de Kanaänitisch-Fenicisch-Carthaagse god van het vuur aan wie zowel volwassenen als kinderen werden geofferd.
Covid19 teistert al ruim een jaar vrijwel de gehele wereld. Naast de vele sterfgevallen, in de VS alleen al ruim een half miljoen, lijden miljoenen mensen na besmetting aan verschijnselen als reuk- en smaakverlies, postviraal hoesten en aanhoudende moeheid. Corona verlamt zo het maatschappelijk leven. Je gaat je bijna afvragen: zou een mensenoffer helpen? En dan niet een 93-jarige met vergevorderde Alzheimer, maar bij voorkeur een publieke persoonlijkheid in de kracht van zijn leven. Een nationaal politicus bijvoorbeeld, democratisch te selecteren via een landelijk referendum. Een klein offer om de gehele natie te redden. Nee toch? Of wel?