Bomen in Vught: slangenden in Lievevrouwepark

Een van de merkwaardigste coniferen die als curiositeit vrij veel werd aangeplant is de slangenden. Vooral eind 20e eeuw was het een modegril om de boom in veel te kleine voortuintjes te planten om er dan na een tiental jaren achter te komen dat de boom daarvoor veel te groot is geworden. Dit exemplaar in het Lievevrouwepark in Vught heeft gelukkig alle ruimte om in de toekomst nog flink te kunnen groeien.

Door Herman Leppink, coördinator bomenwerkgroep van Natuur- en Milieugroep Vught

De wetenschappelijke naam van de boom is Araucaria araucana en is genoemd naar de Arauco indianen die leven in de Andes op de grens van Chili met Argentinië, waar de boom oorspronkelijk vandaan komt. Door massale houtkap in het verleden is de péhuen, zoals de boom daar wordt genoemd, een bedreigde en beschermde soort. Alleen in een beperkt gebied in de Andes komt de boom nog voor, waarvan sommige exemplaren zeer oud zijn. In de periode van 2015-2016 hebben onderzoekers (dendrochronologen) van een exemplaar de leeftijd op 1021 jaar kunnen bepalen.

Volgens de legende zou Kapitein Cook hebben gezegd toen hij de boom met zijn scherp gepunte driehoekige naalden voor het eerst zag: “Dat is een heel gepuzzel voor een aap om bovenin te komen.” Door zijn opvallende verschijning heeft de boom naast apenpuzzel en slangenden nog verschillende andere Nederlandse namen toebedeeld gekregen, zoals apenboom, apentreiter, apenverdriet of kandelaarden. Als ik een naam aan het rijtje had mogen toevoegen, had ik gekozen voor vogeltreiterboom, want een vogel die het waagt om in de boom te gaan zitten, komt er vast niet ongehavend uit.

De zaden worden door de bevolking van de Andes gegeten. De slangenden is eind 18e eeuw door de Schotse plantkundige Archibald Menzies (1754-1842) in Groot-Brittannië geïntroduceerd. Het verhaal gaat dat hij in 1795 samen met kapitein George Vancouver van het schip ‘The Discovery’ uitgenodigd was op een diner bij de onderkoning van Chili. Tijdens de maaltijd werden de zaden geserveerd en Menzies deed stiekem een paar zaden in zijn broekzak en gaf ze later aan Kew Gardens bij Londen waar ze verder werden opgekweekt.

Welke bomenliefhebber zou de slangenden niet in de Andes willen bewonderen, waar die deel uitmaakt van het ecosysteem? Hier is het beeld van de boom echter dat van een vreemde eend in de bijt en wat mij betreft blijft de slangenden dan ook niet meer dan een curiositeit.