Bomen in Vught: krentenboompje in de Laagstraat

Wanneer de kleine tuilen met witte bloempjes van de krentenboompjes zich ontvouwen samen met het zacht bronskleurige loof, dan is het voorjaar in de natuur echt begonnen. En het najaar wordt afgesloten door een overweldigende oranjerode herfstkleur van het krentenboompje. Groepen krentenboompjes zijn haast overal te vinden in tuinen, parken, plantsoenen, zoals hier op de foto in de Laagstraat.

Door Herman Leppink, coördinator bomenwerkgroep van de Natuur- en Milieugroep Vught

Ze groeien uit tot breed uitgroeiende struiken of ze worden soms gesnoeid tot kleine boompjes. Niet alleen de mensen kunnen genieten van het krentenboompje, het is een ware aanwinst wat de biodiversiteit betreft. Voor verschillende soorten bijen is de bloem een bron voor nectar, zogenaamde bloedrupsjes eten het blad en diverse soorten vogels en insecten eten de vruchten (krenten).

Zonder bevruchting
In Zuid-Europa komt van nature een ander soort krentenboompje voor dan bij ons bekend is. De naam is daar amelanchier. De 18e-eeuwse Zweedse plantkundige Carolus Linnaeus nam deze naam over als de wetenschappelijke naam. Het krentenboompje dat in Nederland algemeen voorkomt, heeft de wetenschappelijke naam Amelanchier lamarckii en is in de 18e eeuw vanuit Noord-Amerika hier geïntroduceerd. Het eigenaardige is dat er in Noord-Amerika wel verschillende soorten van de Amelanchier voorkomen, maar dat de soort ‘lamarckii’ daar onbekend is. In de vorige eeuw zijn er verschillende publicaties verschenen om een antwoord te kunnen geven op de vraag hoe dat kan. De verklaring die door de meeste deskundigen wordt aanvaard, is dat de Amelanchier lamarckii een kruising (hybride) is tussen twee verschillende Amerikaanse soorten. Deze hybride kwam in een beperkt gebied ergens in Noord-Amerika voor en moet na verloop van tijd weer verdwenen zijn. De hybride Amelanchier lamarckii werd echter vanaf de 18e eeuw in Nederland overal door de mens aangeplant en is ook in de natuur spontaan verwilderd. Maar wanneer hybriden worden gezaaid, dan neigen bij de meeste plantensoorten de nakomelingen naar een van de ouderparen en verdwijnt de hybridevorm weer. Hoe komt het dan dat de Amelanchier lamarckii door vermeerdering met zaad wel ‘soort vast’ is gebleven? Dat komt door een bijzonder verschijnsel dat ook bij andere plantengeslachten wel voorkomt, zoals de braam en paardenbloem, namelijk dat vruchtbare zaden kunnen worden gevormd zonder bevruchting. Dit verschijnsel van ongeslachtelijke voortplanting via zaad is bekend onder de term apomixie. Simpel gezegd, de krentenboompjes zijn planten met een moeder maar zonder vader.