Het huidige Vughtse afvalstoffenbeleid dateert uit 2017 en heeft als doel 75 kg restafval per inwoner in 2020. Deze doelstelling is mede door de coronacrisis niet gehaald. De hoeveelheid restafval is in 2020 in vrijwel alle gemeenten toegenomen door o.a. het thuiswerken en omdat de horeca gesloten was. In Vught is de hoeveelheid restafval gestabiliseerd rond de 100 kg. Om de hoeveelheid restafval verder terug te dringen en hergebruik nog meer te stimuleren, zijn aanvullende maatregelen nodig. Het nieuwe afvalbeleid werd donderdag 9 juni besproken in de commissie. Daarbij bleek dat de fracties het in grote lijnen met het voorgestelde nieuwe beleid eens zijn, maar ook dat het collegevoorstel op enkele punten zeker geamendeerd zal worden. Daarbij gaat het over het inzamelen van ijzer door verenigingen en het gedeeltelijk terugdraaien van het ‘gratis’ ophalen van de ‘groene bak’.
Hoewel alle Vughtse gezinnen te maken krijgen met het gewijzigde afvalbeleid waren er slechts 2 insprekers. Die ventileerden allebei ernstige bezwaren tegen het voornemen om per 1 januari 2023 géén inzamelvergunningen meer te verlenen aan organisaties, anders dan de inzameldienst die door de gemeente is aangewezen. Effectief betekent dit dat de al tientallen jaren draaiende inzamelingsacties van ijzer van Kindcentrum ‘De Leydraad’ in Cromvoirt en van de Helvoirtse harmonie ‘Kunst Adelt’ de nek worden omgedraaid. Imre Tiebosch, directeur van De Leydraad, vertelde dat de opbrengst van de inzamelactie al meer dan 30 jaar wordt gebruikt om alle leerlingen van groep 7-8, tegen minimale vergoeding, op kamp in Uden te laten gaan. De leerlingen van groep 7-8 halen jaarlijks op een zaterdag in oktober, samen met hun ouders en leerkrachten, in het dorp het oud ijzer op. Ze legde uit dat het niet alleen om het geld gaat, maar wees ook op de opvoedkundige waarde van de actie. De leerlingen leren veel van deze activiteit en de inzameling is doelmatig, duurzaam, stabiel, kosteloos en inzichtelijk. Bovendien komen de opbrengsten rechtstreeks ten goede aan de gemeenschap.
Voorzitter Theo van Hattum van Kunst Adelt vertelde dat deze vergunning ook gaat gelden voor het op afspraak ophalen van oud ijzer bij mensen thuis en het op hun verzoek wegbrengen daarvan naar een verwerker voor recycling. De actie levert de harmonie jaarlijks zo’n 9000 euro op. Van Hattum: “In een eerder gesprek met de wethouders Potters en Van de Ven hebben wij aangegeven dat onze oud-ijzer-activiteit niet als bedrijfsmatig kan worden aangemerkt en dat er géén sprake is van bedrijfsafvalstoffen, waarvoor wel allerlei regelgeving bestaat. Een identieke discussie hebben wij jaren geleden ook al eens gehad met de gemeente Haaren. Ook toen hebben wij aangegeven dat wij slechts op verzoek van inwoners in actie komen en op afspraak oud ijzer meenemen. Voor de gemeente Haaren was dat voldoende om onze activiteit niet vergunning plichtig te achten en konden wij blijven ophalen.” De harmonie zamelt naast oud ijzer ook al 40 jaar gebruikte kleding, schoeisel en textiel in voor de regionaal bekende kledingmarkt in de Notenkraker. Van Hattum vroeg de raadsleden daarom artikel 12 van het afvalbeleidsplan aan te passen.
Precedentwerking
De meeste raadsfracties gingen mee in het betoog van de insprekers. Wethouder Fons Potters voelde er echter niets voor om artikel 12 te veranderen en de vergunningsverplichting te laten vallen. “Wat de verenigingen doen is natuurlijk supermooi, maar toch willen wij niet dat het gebeurt gezien de mogelijkheid van precedentwerking. Als we dit voor deze 2 verenigingen toestaan, welk verhaal heb ik dan richting andere verenigingen.” Potters wees op de jarenlange rechtszaken die de gemeente Vught destijds met jeugdvereniging Jeep heeft moeten voeren toen die de inzameling van oud papier moest stopzetten. Daarnaast vindt hij dat de inzameling van afvalstromen niet afhankelijk moet zijn van prijsschommelingen in de markt. “Het ophalen van oud papier is nu heel lucratief, maar wat gebeurt er als de prijzen weer dalen?” Ook wees hij erop dat de opbrengst die bij verenigingen terecht komt, door de gemeente wordt misgelopen. De wethouder pleitte ook voor inzameling door professionele partijen omdat dit o.a. zorgt voor meer stabiliteit en een beter inzicht in de ingezamelde hoeveelheden, terwijl vragen en klachten professioneel worden afgehandeld.
De commissieleden waren kennelijk niet onder de indruk van de argumenten van de wethouder, want er tekende zich een meerderheid af voor een amendement om artikel 12 aan te passen.
Blijft GFT ‘gratis’
Doordat het mogelijk is de GFT bak in Vught ‘gratis’ aan de straat te zetten is in 2020 het aantal ledigingen en de hoeveelheid GFT sterk toegenomen. De verwerkings- en ledigingskosten van GFT zijn momenteel erg hoog. Ondanks dat de gemeente probeert de contracten te optimaliseren, zullen deze kosten waarschijnlijk blijven stijgen. Het college vindt het zonde als bakken met kleine hoeveelheden aan de straat gezet worden, omdat de gemeente aan de inzamelaar een bedrag per lediging betaalt. Daarom wordt overwogen om diftar weer gedeeltelijk in te voeren. Een optie is dat elk huishouden jaarlijks 10 gratis ledigingen van de groene container krijgt, maar als de container vaker dan 10x per jaar wordt aangeboden, zal er weer een bedrag per lediging betaald moeten worden. Ook huishoudens die twee groene containers hebben, krijgen in totaal 10 gratis ledigingen om te voorkomen dat mensen extra containers gaan aanvragen. Het ophalen van de ‘groene bak’ is nu niet helemaal gratis omdat voor het ophalen 14 euro verwerkt is in het vaste jaarbedrag. Er is enkele jaren geleden besloten dat de groene containers gratis aangeboden kunnen worden om de afvalscheiding te verbeteren. Het blijkt immers dat in het restafval een groot percentage (37%) groente, fruit en tuinafval zit. Daarnaast zou de kwaliteit van het groene afval verbeteren als de bakken vaker geleegd worden.
Bij diverse fracties is er daarom weinig begrip voor dit voorstel. Het percentage GFT in het restafval is immers nog steeds hoog en het was juist de bedoeling omdat te laten dalen. Bovendien is uit de gehouden enquête gebleken dat de huidige GFT-inzameling hoog scoort bij de inwoners met een rapportcijfer van 8,4.
Joris Vrensen (PLV) kon dit voorstel moeilijk rijmen met de ambitie om het restafval in Vught terug te brengen naar 75 kg per inwoner. Koen van Dinther (VVD) sprak van een jojo-beleid. Hij kon zich eventueel wel vinden in het verlagen van de ophaalfrequentie in de winter, b.v. in de winter om de 4 weken en in de zomer om de 2 weken. Eddie van Doorn (GB) had ook veel moeite met de beleidswijziging op dit punt: “Het gaat hier niet alléén om de kosten, maar ook om de betrouwbaarheid van de politiek. Ik heb de mensen eerst moeten uitleggen dat er meer opgehaald moet worden o.a. om de kwaliteit van het groene afval te verbeteren. En nu speelt dat geen rol meer en gaat de ophaalfrequentie weer omlaag. Dat is toch de mensen voor de gek houden. Ik snap hier helemaal niets van.” Kortom, ook op dit onderdeel van het nieuwe beleid valt een amendement te verwachten.